Sultador

Si Manong isang sultador habang pinagsasabong ang mga manok.

I

“Pasa mo saken ang bola Onse libre ako!”, sigaw ni Kuykoy na nasa ilalim ng ring at naka-abang. Tiyempong walang bantay sa kanya dahil hinarangan din si Onse.

“Oh heto Koy!”, sabay pasa ng mabilis ng bola.

Nakuha ni Kuykoy ang bola at agad itinutok sa ring. Mas malaki pa ang bolang orange na spalding sa ulo ni Kuykoy. Kakaiba din ang tira nito dahil nasa ibabaw ng kanyang kanang balikat ang bola dahil hindi pa kaya ng bata at patpating braso ang regular na tira ng mga matatandang naglalaro ng basketball.

Determinadong manalo si Kuykoy laban sa mga ka-edad nilang sina Jetli na taga-99. Race to 12 at 11-10 ang iskor. Lamang sila Kuykoy. Hindi lang ice tubig ang kahulugan ng pagkapanalo nila dito kundi gayundin ang pagkilala.Pagkilala kung sino ang mas mahusay sa basketball, ang mga batang Maligaya o mga taga-99. Kaya tutok na tutok ang paningin ni Kuykoy sa ring bago bitawan ang bola at ibuslo sa ring. Malayo ang bantay sa kanya. Libreng-libre sa pagbuslo ng bola. Tiyak na ang ice-tubig at masayang kwentuhan ng grupo ng mga batang lalake ng Maligaya.

“Tama na yan! May truck na papasok! Tumabi kayo”, sigaw ni Tata Rol. Ang tatay ni Onse na kakampi nila Kuykoy na taga-Maligaya din.

“Naku malas naman, pasok na sana yun e. Bakit ngayon pa dumating itong truck na ito? Agaw trip!” Kakamot-kamot ng ulo si Kuykoy na palakad sa gilid ng court habang pinagmamasdan ang papasok na truck. Ang kalabang mga bata naman na grupo nila Jetli ay umupo, ang iba ay lumambitin sa bakal na skeleton sa ilalim ng ring na pinatungan ng dalawang malaking manhole para hindi tumumba. Kapwa pupungas-pungas  at naghahabol ng hininga ang dalawang grupo mula sa may kalahating oras na rin nilang laro ng basketball. Papadilim na noon, bandang alas-5 y medya. Linggo kasi kaya naglaro ang mga tatay at mga binata sa komunidad kaya pagkatapos nila ay saka lang nakapaglaro ang mga batang sina Kuykoy.

Pinakiramdaman muna ng mga bata kung aalis din agad ang truck dahil pursigido silang ituloy ang laro. Lunes kinabukasan kaya baka sa sabado na naman uli sila makakalaro ng basketball ng kumpleto. Wala silang magawa kung hindi maghintay kada may papasok na sasakyan dahil parte ng kalsada ang half-court na basketball ng Maligaya; bagamat dulong kalsada na ito. Kaya nga lang ginagawa itong ikutan ng mga sasakyang palabas ng Maligaya St. papuntang outpost o kung minsan ay ginawa naman itong parking space ng mga kill joy na driver tulad ni Mang Val na taxi driver na nakatira sa likurang bahay nila Kuykoy.

“Koy lipat-bahay ata. Malas talaga!”, sabi ni Onse. Isa sa mga kakampi ni Kuykoy na nagpupunas pa ng sipon sa kanyang hinubad na damit habang kinakausap si Kuykoy. Halos walang araw na maalala sila Kuykoy na walang sipon si Onse. Kaya Onse ang tawag sa kanya ay dahil parang nakalilikha ng numero na onse ang sipon na lumabas-pumasok  sa dalawang butas ng ilong nya.

Walang sagot si Kuykoy kay Onse kundi ang malakas na pagpapatalbog ng bola sa lupa sa pagkadismaya. Nilapitan nya ang grupo nila Jetli sa skeleton na bakal sa ilalim ng ring na nakaupo. “Tol saka nalang uli tayo maglaro. Gagamitin na ang court e. May lipat-bahay”, pauna ni Kuykoy habang papalapit sa nagtatawanang grupo nila Jetli na pinag-uusapan ang mga powerplays nila kanina sa laro.

“Oo tol. Mabuti na nga rin may nagpatigil. Matatalo na sana kame sa unang beses”, sagot ni Jetli sabay tawa ng malakas. Halos hindi na makita ang mata nya sa kasingkitan lalo kung tumatawa tulad nito. Nakisabay na rin sa tawa ang mga kasama niya na agad din nagsitalunan mula sa itaas ng mga bakal para magsimula nang maglakad pauwi. “Sa sunod dun naman sa wholecourt sa 99 tayo maglaro. Siguro kapag ganitong oras wala na ring laro ang mga x-men kaya pwedeng tayo naman ang maglaro. Sige tol”

“sige!”, paalam ni Kuykoy. Nanlake ang mata nya sa tuwa sa anyaya ni Jetli. Hindi pa sya nakakapaglaro ng basketball sa wholecourt. Paano laging ginagamit ng mga x-men kapag dumadayo sila sa 99.

X-Men ang tawag sa grupo ng mga siga sa 99. Madalas silang pinagkukwentuhan ng grupo nila Kuykoy at Jetli na nakikipag-riot sa mga kabataang miyembro ng OPB sa Banlat, Batang Hamog sa Balot, Budz ng Seminaryo, Akrho sa Nia, X-Boys sa  Pascual at sa Itim na Magkakapatid ng 135 para sa agawan ng teritoryo o para gumanti dahil nakursunadahan ang katropa nilang dumaan sa mga lugar na yun; pero madalas na dahilan talaga ay agawan sa babae. Hindi nga miminsan na namatayan na rin ng miyembro ang X-Men dahil sa pakikipag-riot nila. May mga namatay dahil nasaksak ng icepick, nasumpak o napana. Hindi uso ang demanda. Ang uso ay gantihan kaya walang tigil ang mga riot at lumiliit ang mundo ng mga miyembro nila pare-pareho. Pero mayroon din naman silang alyado, ang S1 o Selda Uno ng Maligaya na binubuo ng mga binatang tambay at mga may-asawang naghahanap lang ng ka-Basketball o kainuman. Pero hindi tulad ng X-Men, hindi masyadong nasasangkot sa pakikipag-riot ang S1. Minsan lang.

Pero hindi maganda ang humantong sa riot o awayan ang prinsipyo ng magkalabang grupo nila Jetli at Kuykoy. Hindi nila hanap ang away, gusto lang nila magbasketball at dahil maliit ang mundo ng mga X-Men ay halos hindi na tuloy sila  umaalis ng wholecourt sa 99 para magbasketball. Na malas naman sa maliliit na batang tulad nila Jetli dahil ibig sabihin nun ay hindi sila makakapaglaro ng basketball.

Nakaalis na ang grupo nila Jetli. Patakbo silang tumawid sa tulay ng sapa na naghahati ng teritoryo ng 99 sa Maligaya. Pinaikot-ikot pa nila ang kanilang braso na parang elesi para mas mapabilis daw ang takbo nila habang nagsisigawan ng “Huhhh! Mahuli supot!”.

Natawa nalang si Kuykoy sa mga kalarong kakaalis lang. Pabalik na sya sa grupo nya na nakatambay na sa gilid ng court sa ibabaw ng bakod na bakal ng mga metro ng NAWASA. Hindi na nga nya napansin na nagsimula na pala ang paghahakot ng mga gamit ng mga bagong lipat sa kanilang lugar. May sampung computer na hindi naka-box ang kanyang nakita na binubuhat papasok sa malaking bahay. Madami ding mamahaling gamit ang inilabas ng truck. May malaking telebisyon, malaking kama, washing machine, aparador, atbp..

Sa muli nyang paglingon sa truck, naroon at pababa ang isang matabang bata na sa tingin ni Kuykoy ay mas matangkad sa kanilang magkakaibigan pero tantya nya ay halos kasing-edad lang nila. Blonde ang buhok nito na naaninag nya mula sa front light ng truck at maputi din ang kulay, mukhang Kano sa isip nya. Hawak nito ang isang sandwich sa kaliwang kamay at gameboy sa kanan, siguro ay libangan nya habang nasa byahe papunta dito sa Maligaya Street na komunidad nila Kuykoy.

Nagkasalubungan ang dalawa nagkasalubungan pati mga mata, si Kuykoy pabalik sa mga kalaro habang ang dayong bata ay papunta sa kanilang bagong bahay sa pababa sa likuran ng court katabi ng sapa. Sa kanila pala ang bagong gawa na malaking bahay. Iyon na nga ang pinaka-malaking bahay sa Maligaya na may isang buwan na ring tapos pero walang nakatira.

May dalawang palapag ang bagong bahay na iyon. Puti ang pintura na sementadong dingding sa unang palapag. Gawa naman sa waterproff na plywood ang dingding sa itaas. May terrace sa harapan ng itaas ng bahay at kitang-kita mula dun ang malawak na bukid sa hilaga at ang kabuuan ng half-court na nilalaruan ng basketball nila Kuykoy sa kaliwang bahagi.

Nagkasalubong ang mga mata nila Kuykoy at ng dayo pero hindi sila nagbatian o nagtaasan ng kilay gaya ng karaniwang pagbati. Hanggang bigla nalang inismiran ng batang bagong dating si Kuykoy. Alam nyang ismid at nang-iinsulto ang kilos na yun dahil ganun na ganon ang ginagawa sa kanya ng kagalit nyang kaklase na si Mary Grace Untalasco kapag nasasalubong nya ito sa classroom nila sa Bagbag Elementary School kung saan nag-aaral si Kuykoy at mga kalarong sina Rr, Onel, Balong at J.b sa Grade 5 na antas.

Napa-isip si Kuykoy sa dahilan ng ganung pagsalubong sa kanya ng bagong lipat na bata. “Tara ibang laro naman. Bangchak!”, yaya ni Onel na nagpatigil sa isipin ni Kuykoy. “Tara!”, sang-ayon ng lahat. Pupunas-punas ng sipon si Onse habang nakangiting aso. May malalagkit na itim na magkahalong sipon, pawis at libag na nakadikit sa kanyang pisngi.

II

Kinabukasan, maagang nagising sina Kuykoy, Onel, Jb at Rr. Sa tanghali pa ang kanilang klase pero maaga pa ay gising na sila. Kakatapos lang nila uminom ng binibentang taho ni Digno. Para sa kanila ay kumpleto na ang kanilang umaga dahil nainitan na ang tiyan.

“Tara basketball tayo!”, anyaya ni Kuykoy.

“O sige!”, sabay-sabay na sagot ng tatlong kolokoy na kaibigan.

“Hiram tayo ng bola kela Onse. Teka puntahan ko.”, sabad ni Rr habang nakakamot sa kulot nyang buhok ang kaliwang kamay at hinihimas naman ng kanan ang kanyang tiyan. May muta pa ang kanyang mata at panis na laway ang kanyang bibig.

Hindi nga nagtagal at bumalik na si Rr na dala ang bola. Dalawahan ang laro. Ibibili ng ice tubig ng talo ang mananalo. Magkakampi si Kuykoy at Rr samantalang kalaban naman si Onel at J.b.

Nag-free throw si Kuykoy. Kung mintis sa pagbuslo, kanila Onel ang bola; kanila Kuykoy kung papasok.

Sablay ang bola. Napailing si Kuykoy. Biglang sa kung saan ay may narinig silang boses. “Ahh sablay! Ahhh bobo!” Ilang saglit nilang tinunton ang pinanggalingan ng boses. Kalaunan ay nalaman din ng grupo kung saan galing ang boses; sa bata na bagong lipat na naka-upo sa ibabaw ng terrace sa 2^nd floor ng kanilang bahay na nasa ibaba ng court. May suot itong sunglass kahit hindi naman mataas ang sikat ng araw. Sa likod nya sa ibabaw ng pinto ay may bandera ng Agila na ang background ay may pulang stripes at mga bituin ang nakapaskil. Sa dalawang kamay ng batang puti na ito ay hawak ang kanyang gameboy. Tatawa-tawa ito ng malakas at sadyang nang-aasar.

Bola ni Onel. Ipinasa nya ang bola kay J.b na medyo may katabaan kaya habang tumatakbo ito at nagdidribble ng bola ay nagdidribble din ang kanyang mga bilbil sa tiyan. “Ahh mataba! Ahh bilbilin! batchoy! Ahhh bobo”, sigaw muli ng bata na nangangantyaw.

“Ay pinalo ka sa ulo ng nagbabantay sayo oh. Sinasadya nya yun. May galit sayo”, turo nya kay Kuykoy nang aksidenteng mahampas sa ulo ni Onel. Halos malaglag na sa terrace ang batang maputi habang yukung-yuko na nang-aasar.

“Ohh siniko ka ng payat! Tinamaan ang bilbil mo. Ang taba mo daw kasi eh. Sadya nya yan taba!”, kantyaw muli ng bata kay J.b nang di sinasadyang masiko ni Rr sa tagiliran habang binabantayan.

Natapos ang laro nila na yun na puro kantayaw ang inabot ng apat mula sa bagong salta na bata sa kanilang lugar. Naroon sa ibaba ng bahay ang nanay ng bata na naka-sunglass at nakasuot ng mahabang daster na bulaklakin na orange na ibang-iba ang disenyo at porma sa daster na suot ng mga nanay nila Kuykoy. Hindi man lang nito sinaway ang kanyang anak sa pangangantyaw sa kanila.

Natapos ang laro, talo sila Kuykoy ng dalawang puntos. Hindi mapaliwanag ni Kuykoy pero may inis syang nararamdaman kay J.b at Onel. Sa karaniwang araw ay sabay sa pagpasok sa eskwela ang apat na magkakaibigan pero hindi sa araw na iyon. Hindi dinaanan si Kuykoy sa kanilang bahay nila J.b at Onel papuntang eskwelahan. Hindi nagsabay-sabay sa pagpasok sa eskwela ang magkakaibigan.

III

Sa sumunod na sabado ay wala na namang pasok. Unti-unti nang nakilala ng komunidad ang bagong lipat. Hindi naman mahirap sa ina ng batang puti ang magpakilala sa mga nakatira sa Maligaya. Ang totoo siya pa nga ang nagbabahay-bahay sa mga katabing pamilya para makipagkilala. Nagtatagal ito sa mga pamilyang may mga anak na dalaga.

Siya si Ms. Cristy Smith. Isang negosyante mula sa Gapo. Nakapangasawa ng Amerikano na sundalo sa base-militar dun pero hindi pinanagutan ng sundalo na bumalik na sa Amerika. Naiwan sa kanya ang anak nilang si Sammy, yung matabang bata na nangangantyaw kela Kuykoy. Nalugi daw ang negosyo sa Gapo nang magsara ang base kaya lumipat ng bahay dito sa Novaliches, sa iskinita ng Maligaya.

Nalaman ni Kuykoy ang tungkol sa pamilyang ito isang umaga sa nanay nya. May pagka-tsismosa talaga ang nanay nya na si Aling Pasing dahil hindi nya naman tinatanong ito tungkol dito pero bigla nalang nagkwento. Nanlalake pa ang mata nya at pabulong na nagsasalita at tumutulis ang nguso habang nagkukwento. Minsan na nga rin daw pumasyal sa bahay nila Kuykoy. Tinanong kung may dalagang nakatira sa kanila at nang sinabi ng nanay ni Kuykoy na wala ay hindi na rin ito nagtagal.

Tuwing umaga ng sabado at linggo o kahit may araw na may klase, sa bukid naglalaro at tumatambay ang mga kabataan ng Maligaya at 99. May isang malaking lumang tangke sa gitna nito na siyang tinatambayan ng grupo nila Kuykoy at Jetli. Sa likuran nito ay ang mga tanim na sagingan ni Mang Lundag at mga kamoteng baging. Madalas ay inuunahan pa nila Kuykoy si Mang Lundag na anihin ang mga bunga ng saging at paghahatiang kainin ng grupo. Idadarang  nila ang mga kamote sa apoy na mula sa sinilabang mga dayami.

Malapad ang bukid na ito, siguro ay may dalawang hektarya. Dahil sa lapad, tamang-tama ito para maglaro ng agawang base ang grupo nila Kuykoy at Jetli. Hindi naman dahil hindi sila nagtitiwalaan pero laging magkakampi ang mga taga-99 laban sa mga taga-Maligaya.

Kaya lang kailangan ding mag-ingat kapag tumatakbo sa bukid. Lunsaran din kasi ito ng pakikidigma ng mga X-Men sa mga kalabang gang sa Pascual at Remarville kaya madaming nagkalat na bubog, spikes na pako at mga injan pana.

“Dito pala kayo naglalaro ng  habulan? Ayos dito ahh!”, sigaw ng bagong salta na bata na ang pangalan pala ay Sammy. Nakangisi itong papalapit sa kumpol nila Kuykoy at Jetli. “Gusto nyo ng chololates at mga candies? Masarap yan. Have some guys. Huwag kayong mahiya”. sabay bitaw sa pagkakahawak ng kamay sa damit at bumagsak ang maraming chocolates at candies sa damuhan. Samu’t sari ang mga candies; may lollipop, juicy fruits, big boy(bubble gum), bazooka, at white rabbit. Ang mga chocolates naman ay may tobleron, snickers at cloud 9.

“Wowwww!” sigaw ni Onse na saktong nagpupunas ng tumutulo nyang sipon gamit ang kanyang braso papuntang kamay. Dumikit ang malagkit na sipon sa braso nito. Si J.b naman ay napahimas sa tiyan habang nakatingin sa mga tsokolate.

“Tiba-tiba tayo dito! Buti nalang pumunta ako dito sa bukid”, sabi ni Teng na kasama ni Jetli at Lee.

“Guys I’m Sammy but you can call me Sam! Gusto ko kayong makilala at maging kaibigan if you don’t mind”, sabay kindat at ngisi ng batang puti sa kanila.

“Ano daw sabi nya? Nag-english tol e”, tanong ni Onel.

“Gusto daw tayong makilala at makipagkaibigan ni Tabachoy!”, sagot na pabulong ni Kuykoy na noo’y nakahubad pero naka-ninja looks habang nakasandal sa sementadong pundasyon ng apat na paa ng malaking tangke. Hilig nyang iayos ang damit nya na magmumukha syang ninja. Tanging mata lang nya ang kita sa damit na nakatakip sa kanyang mukha. Hinigpitan ang pagkaka-ayos nito mula sa dalawang manggas na ipinagbuhol sa kanyang batok para hindi malaglag.

Mula noon ay madalas nang kasama ng dalawang grupo si Sam pwera kung may pasok sa eskwela dahil sa Nativity ito nag-aaral, isang private school sa Bagbag, o kapag naglalaro ng basketball ang magkakaibigan. Hindi kasi ito marunong ng larong ito. Minsan napilitan syang maglaro nang kantyawan ng grupo pero lalo lang syang pinagtawanan pagkatapos. Puro travelling violations kasi hindi marunong magdribble ng bola. Dinaan nalang sa pangangalabaw para kahit paano makaganti sa mga tumatawa sa kanya. Natapos ang laro na may putok sa nguso si Onse at may korbo sa daliri si Teng dahil kay Sammy. Mangiyak-ngiyak si Onse dahil humahalo ang sipon nya sa dugo sa sugat sa nguso na lalong nagpapahapdi dito.

Nawala lang ang galit ng dalawa nang abutan sila ng isang buong pahabang tobleron na tig-isa ni Sammy.

Sa ibaba ng court ay mukhang madami na ring mga kakilala at  bisita ang nanay ni Sammy na puro mga magagandang babae sa Maligaya. May limang babae ang nakita nila Kuykoy na mga kakilala din nila. Lahat sila ay nakasuot ng maiksi, manipis at masikip na short at sleeveless na damit. Naroon sa mesa sa labas ng bahay sina ate Kleng2x na anak ng taxi driver na si Mang Satur, Ang kapatid ni J.b at Anak ni Mang Balat na si Pate, si Jing2x na pinsan ni Onel, si Utcheng na kapitbahay ni Rr at si Maymay.

Si Maymay! Kababata siya nila Kuykoy. Ang bunsong anak ni Mang Val na taxi driver. Iyong kill joy na ginagawang parking space ng pinapasadang taxi ang basketball court. Nakita sya ni Kuykoy kasama ng mga dalagang iyon sa bahay nila Sam.

“May! Anong ginagawa mo dyan?”, usisa ni Kuykoy sa kababata na malayo pa man ay nagsalita na pero pabulong.

“Naglalaro kame dito ng computer. Sabi ni Ma’am Cristy tuturuan daw nya kame magcomputer e tamang-tama kasi gusto ko matuto”, saad ni Maymay.

“E anong laro nyo dyan? Ragnarok? Counterstrike? Yuri’s Revenge? Pwede ba ako sumama sa inyo?” walang hingahan at tuluy-tuloy na pagtatanong ni Kuykoy.

“Hindi pwede Kuykoy. Ano ka ba? Sabi ni Ma’am Cristy mga babaeng magaganda lang daw ang pwede dito”, mabilis na tugon ni Maymay na napahawak pa sa tagiliran ang dalawang kamay na parang nagyayabang. Tumatalas ang nguso nitong mapula sa lipstick habang nagsasalita. Mapula ang labi ni Maymay! Ngayon lang siya nakita ni Kuykoy na ganito.

IV

Ilang sabado at linggo pa ang lumipas at punung-puno pa rin ng kalokohan ang grupo nila Kuykoy at Jetli ang kaibahan nga lang ay kasa-kasama na rin nila sa kalokohan si Sammy na kung tawagin nila ay Don Pacundo dahil sa laki ng tiyan nito at sa malapad at bilog na leather na sombrero na suot with matching shades na beatles habang naglalakad sila sa bukid papunta sa loob ng bayabasan at Manggahan sa likod ng bahay ni Mang Lundag.

Parte na yun ng bakuran ng pulis na may-ari ng bukid na palaruan nila Kuykoy. Retirado na ang pulis ,na ang balita ay Kapitan ang ranggo, pero madalas pa rin magfiring range sa bakuran nito. Isang beses nga ay nakapatay ito ng malaking cobra na pumasok sa bakuran nya. Sa gitna ng gabi ay umalingawngaw noon ang limang putok ng baril. Kinabukasan ay balita ang malaking cobrang may habang dalawang metro na pinatay ng retiradong pulis na kung tawagin sa komunidad ay kapitan.

Wala noon si Mang Lundag at mukhang walang tao sa lugar kaya nagpasya ang grupo nila Kuykoy at Jetli na sama-samang pumasok sa bakuran para manghuli ng salagubang at manguha ng bunga ng mangga at bayabas.

“Walang tao sa loob! Ayos! Let’s go inside and ransack the whole place boys! Come on, let’s go!”, sigaw ni Sammy, habang humahalakhak, nang matiyak sa komand ni Jetli na wala ngang tao sa loob. Umaalog ang mga baby fats nya habang parang slomo na tumatakbo papasok ng bakuran.

“Anong sabi nya?”, tanong ni Onse.

“Wala ang gwapo mo daw. Bagay sayo ang pangalang onse sabi nya”, sagot ni J.b.

“Wow sinabi nya yun? Ang bait nya talaga. Touch ako ‘dre”, sagot ni Onse sabay punas ng braso sa nanglalagkit at tumutulo nyang sipon.

Gaya ng dati naka-ninja looks na naman si Kuykoy. “Pssssttt! Tahimik!” wika nito. Tumahimik ang lahat. “Mga disipulo ng Hokage sugod sa loob! Dalian nyo babatse agad tayo.”

Naging madali ang pagpasok ng grupo dahil nasira na ang chicken wire na bakod. Ginupit ito ng pulis na may-ari nang tangkaing tumakas ng ahas bago ito mapatay ng huli.

Mabilis na nagsi-akyatan sa puno ng bayabas sina Jetli, Lee at Teng. Sina Kuykoy, Onel at Rr naman ang umakyat ng Mangga. Pareho pang hindi kalakihan ang dalawang puno pero namumunga na kaya tamang-tama para sa kanila.

Sina Onse, Sam at J.b naman ang namumulot ng mga nalalaglag na mga salagubang at mga prutas. Sa katabaan ay mahihirapan kasing umakyat sina Sam at J.b at pandidirian namang kainin ng grupo ang mga prutas kung ang pipitas ay si Onse. Kahit paano ay marunong din naman daw silang mandiri lalo na sa sipon ni Onse.

Kaya napagkasunduan na si Onse ang mamumulot ng mga nalaglag na salagubang, si Sam ang sasalo sa mga ihahagis na bayabas at si J.b ang sa mangga. May tatlong malalaking plastic na dala ang grupo na mamaya ay gagamitin pa nila sa paggawa ng saranggola.

Tulad ng dati, tila nawawala ang mata nila Jetli, Teng at Lee sa pagtawa habang inaalog ng husto ang bayabas. Sa unang pag-uyog laglag agad ang limang salagubang na ikinahiyaw ni Onse sa galak.

“YYeehuhh! Five down everybody!”, sabi ni Onse.

“Ohh that’s great buddy! Hoorrrayyy!”, sigaw din ni Sam na kumakain na rin ng bayabas na inihagis pababa nila Jetli. Ginagamit nyang pansalo ang kanyang damit na hawak ng kanyang kamay ang dulo at saka isisilid sa plastic na lalagyan.

Panay naman ang apir nila Jetli, Teng at Lee habang kumakain na rin ng napitas nilang bayabas. Sa sobrang saya nga ay parang nawala na ng tuluyan ang singkit nilang mga mata. Parang pumapadyak ng bisikleta ang tatlo na mabilis na mabilis ang takbo sa pag-uyog ng puno ng bayabas. Hindi na nga lamang salagubang ang nahuhulog kundi maging ang mga hinog na bunga ay nahuhulog na rin. Hitik sa bunga ang mga puno dito palibhasa ay walang nag-iinteres kumuha. Takot naman ang katulong ni kapitan na mamitas dahil baka pagagalitan at sisantehin sya sa trabaho.

Sayang-saya naman si Onse dahil hindi na nya kailangang maghintay na makabalik sa base nilang malaking tangke bago sya makakain ng bayabas dahil madami na ang nalalaglag na pwede nyang pulutin at kainin. Sa kaliwang kamay nga nya ang bayabas na agad sinusubo sa bibig at sa kanan naman ay salagubang sa agad ding isinisilid sa plastic na nilagyan ng dahon ng bayabas at mangga para tulad naman nila ay makakain din ang mga ito.

Sila Kuykoy naman ay kabaligtaran nila Jetli. Bubot pa ang mga bungang mangga sa punong kanilang inakyat. Mapait pa ang lasa. Kumakain pa rin sila pero parang mas dagta ang nalalasahan at kumakapit sa bibig nila. Pero kahit ganun ay sulit pa din dahil napakadami namang salagubang na nalalaglag mula sa punong inuugoy nila.

Iyon nga lang si Onse, sa sobrang abala kasi na kumain ng nalalaglag na bungang bayabas ay hindi na ito nagpupulot ng salagubang na nalalaglag sa punong inuugoy nila Kuykoy. Hindi na nga nya napapansin na naghahalo na ang kanyang sipon at ang bayabas na kinakain. At sa sobrang abala ni Onse sa paglapang ng bayabas, nakalimutan nitong sa kaliwang kamay nya pala ay may salagubang pa syang hawak. Napagkamalan nya itong bayabas kaya walang pag-aalala nya itong isinubo sa kanyang bunganga. Naghahalo ang sipon at ang katas ng salagubang na ninanamnam ang lasa ng kanyang dila. Nakita ito ni J.b pero hindi na napansin pa ni Onse. Nang biglang…

“Bang!”, isang putok ng baril ang umalingawngaw.

Nagulat sila Kuykoy! Nabali ang sanga ng punong bayabas na tinutuntungan nila Jetli dahil parang nalaglag ang lahat ng bigat ng kanilang mga katawan sa takot. Laglag sa may apat na pulgadang taas ang tatlo na una ang puwet. Kakamot-kamot silang tatlo nang bumangon na agad kumaripas ng takbo palabas ng bakod. Karipas ng takbo! Mabilis na mabilis hanggang makarating sa bukid. Hindi na nila alintana ang mga nagkalat na bubog, pana, spikes sa mga damuhan. Karipas ng takbo hanggang makarating sila sa mga taniman ng kamoteng kahoy bago makarating sa mga bahay nila sa 99.

“Putang-ina nyo mga bubwit kayo! Mga iskwater! Mga magnanakaw! Papatayin ko kayong mga kutong lupa!”, sigaw ng retiradong pulis na kapitan na parang aatakihin sa sobrang galit.

Takut na takot sila Kuykoy. Umakyat ang dugo nila Kuykoy, Onel at Rr sa kanilang ulo. Hindi sila makababa ng maayos. Hindi sila makagalaw. Nanginginig ang kanilang mga tuhod.

Sa unang pagkakataon ay tumigil ang pagtulo ng sipon ni Onse. Tila nagyelo na ito sa loob ng kanyang ilong sa sobrang takot.

Biglang binitawan ni Sam at J.b ang pagkakahawak sa dulo ng kanilang damit na pinaglalagyan ng mga nasalo nilang bayabas at mga mangga. Laglagan ang mga bungang bayabas at bubot na mangga sa lupa. Ewan kung saan sila natakot, sa pulis o yung makita ng pulis ang bilbil nila.

“Mga Putang ina nyong mga bubwit kayo! Mga magnanakaw! Babarilin ko kayo. Tatalupan ko ang mga balat  at iihawin ko ang mga titi ninyo at kakainin!”, muling bulyaw ng retiradong pulis na ang tawag ng mga bata ay kapitan.

“ahhhh, ahhhh Takbo na!!!”, makapatid-litid na sigaw ni Kuykoy.

Kanya-kanyang pulusan ang mga bata.

Bumalik na sa pagtulo ang sipon ni Onse. Hawak pa rin nya ang plastic na lalagyan ng salagubang. Siya ang unang nakalabas at nagkasya sa napunit na chicken wire na bakod. “Ahhhh!!! Nanay ko!!!”, karipas ng takbo si Onse na para mas bumilis pa ang takbo ay pinaikot ang kanyang kanang braso na parang elisi. Tulu ng tulo ang sipon ni Onse habang tumatakbo.

Sina Kuykoy, Onel at Rr naman ay nakababa na din ng punong mangga. Ang sigaw ni Kuykoy ang nagpabalik sa normal na daloy ng dugo nila. Para pa rin silang naglalaro ng basketball na nagkakapitan sa balikat habang tumatakbo. Parang mga ibon na kailangang bumuo ng V-Shape para  mabawasan ang pressure sa paglipad ng matagal. Pero mukhang tagumpay ang ganung taktika dahil nakalabas agad sila ng mabilis kasunod ni Onse na dumereho kaagad ng takbo pauwi sa bahay nila.

Tulad ng inaasahan, nahuhuli sa takbuhan sina J.b at Sam. Tumatalbog ang mga bilbil ng dalawa habang tumatakbo, nakataas at kumakaway sa ere ang kanilang braso kasabay ng kanilang mahahabang hakaw. Nakabuka ang kanilang mga bibig at naninigas ang kanilang mauumbok na pisngi sa takot. ”aaahhhh papa!” sabi ni J.b. “Shittttttt!!!”, sabi naman ni Sam.

Karipas ng takbo sila Kuykoy, Onel at Rr. Nang makalayu-layo, nagtago ang mga ito sa ilalim ng higanteng tanke na base nila. Hihintayin nila mula dito sina Sam at J.b.

Maya-maya pa nakita nila si J.b na kumakaripas ng takbo. Naglulundagan ang mga baby fats nito sa tagiliran at sa pisngi. May mga gasgas at sugat ang kanyang braso, pisngi at hita sa mga talim ng talahib, pagsabit sa chicken wire at pagkadapa sa trap na hukay na pinatungan ng lumang tela na nilagyan ng manipis na putik ni Onse. Mangiyak-ngiyak ito habang halhal sa pagtakbo.

“Psstt J.b! Psstt!”, bulong ni Kuykoy at Onel. “Nandito kame sa ilalim”, wika ni Rr.

Hindi na sumiksik pa sa ilalim sa J.b. Hindi rin naman sya magkakasya. Nagtago nalang ito sa ilalim ng tangke. “Nahuli ni kapitan si Sam! Patay tayo!”, Hindi alam ng grupo kung luha o pawis ang tumulo sa mata ng kalaro nilang si J.b.

V

Ilang sandali pa, nakita si kapitan sa Maligaya. Galing na ito sa 99 na tinunton ang mga batang pumasok sa kanyang bakuran. Kilala nya ang mga pangalan ng mga batang kanina ay nagpulasan nang makita sya.

Isa-isang pinatawag sina Onse, Kuykoy, Onel, Jb at Rr kasama ang kanilang mga magulang; liban kay Sam na nakita daw ni Tata Rol na nakauwi na sa bahay galing sa bukid kani-kanina lang na humahagikgik sa tawa. Pinahilera ang mga kabataan sa court. Katabi ng lima ang kanilang mga magulang. May sukbit na kalibre .45 na baril sa tagiliran si kapitan.

“Malaki ang sala ng mga batang ito sa akin. Pinasok nila pati ang bahay ko at ninakawan ng mahahalagang mga gamit. Mga leche kayo pinapaglaro ko na nga kayo sa bukid at hinahayang magtanim ng mga pantawid gutom na mga damo para sa mga iskuwater nyong sikmura tapos lolooban pa ninyo ako?”, pasimula ng litanya ni Kapitan. May dagdag na sa mga reklamo nya.

Napapailing sa pagtanggi ang mga bata sa paratang na pinasok nila ang bahay ng kapitan. Pero mabilis na hinawakan ng mga magulang ang ulo ng kanilang mga anak.

“Naputol ang sanga ng mga bayabasan ko, may 20 nasirang paso at nawawalan ako ng dyes mil. Bayaran niyo ito sa akin sa lalong madaling panahon mga patay-gutom!”, bulyaw ni kapitan sa mga magulang. Tumatalsik ang laway ni kapitan sa mukha nila J.b, Rr at Onse. Nagsanib ang tumalsik na laway ni Kapitan sa sipon ni Onse.

“Patawarin po ninyo kame kapitan. Pero wala po kameng mga pera. Karpintero lang po ako”, sagot ni Mang Balat na ama ni J.b.

“Ganun din po kame kapitan. Patawarin nyo po ang anak ko”, sagot ni Manang Iska na ina ni Onel.

“Wala akong pakialam sa kung paanong paraan ninyo ako mababayaran. Basta’t bayaran ninyo ang perwisyong ginawa ng mga pulubi at magnanakaw na mga anak ninyo sa akin.” Nanlalake at matalim ang mata ni kapitan na nakatingin sa mga magulang ng apat na bata.

“Kapitan magkakarpintero ako ng libre sa inyo. At may naitabi akong dalawang libo na sobra sa padala ni misis”, mahinang sagot ni Mang Karotek na ama ni Rr.

“I-pag-la-la-ba-da ko po ka-yo ng lib-re ka-pi-tan”, nauutal na sagot ni Manang Iska. Napalunok laway nalang sya matapos magsalita.

Wika naman ni Manong Balat na itinuro ng daliri ang kumpare; “Kasama po ako ni Pareng Karotek.”

“Tubero po ako at electrician. Kukumpunihin ko ang mga sira sa bahay ninyo”, wika naman ni Tata Rol na tatay ni Onse.

“Mangangatulong ako sa inyo kapitan.” Nangingilid ang luha ni Aling Pasing na ina ni Kuykoy sa pagsasalita.

Sa mga narinig ay mas lalong nanlake ang mata ni Kapitan, namilog at napahalakhak. “ Sa bagay inaasahan ko na rin naman na wala kayong kuwartang pambayad. Bueno pwede na ang mga serbisyo ninyo sa loob ng dalawang linggo. Mabait na ako para pagbigyan pa kayo sa ganung kasunduan.”

Napahagulgol na lamang hanggang mapaluhod sa kakaiyak si Manang Iska. Pinanuod lang siya ni kapitan. Mahigpit ang pagkakakuyom ni Manang Iska sa kanyang suot na lumang daster. Ang mga tatay naman ay napahigpit ng kapit sa balikat ng kanilang mga anak. Si Aling Pasing ay nakapagbitaw ng pabulong ng masamang salita, “Pesteng yawa!”

Umalis na patawa-tawa si kapitan. Sinusundan sya ni Mang Lundag at pinapagalitan ni Kapitan dahil sa kapabayaan.

Nung gabing iyon, umalingawngaw ang mga hiyaw, pagtangis at palahaw sa iskinita ng Maligaya. Walang sinturon na magamit sina Mang Balat at Mang Karotek kinabukasan. Nasira naman ang kawayang patpat na singkaw na gamit sa pang-igib ni Tata Rol. Nanghiram ng walis tingting sa kapitbahay si Manang Iska dahil nasira ang sa kanila. Wala namang tiktik o aswang pero inilabas sa unang pagkakataon ang buntot page ni Aling Pasing na galing pa ng Masbate.

VI

Kinabukasan, hindi nakapaglaro ng basketball ang apat na magkakaibigan at hindi rin sila nakapasok sa eskwelahan.

Nagsimula ang unang araw ng pangangamuhan bilang bayad perwisyo ng mga magulang ng mga bata kay Kapitan. Inutusan sina Mang Karotek at Mang Balat na bumuo ng kubo sa bakuran para maging lugar inuman ni kapitan at ng kanyang mga kumpadre. Pinalaba kay Aling Pasing at Aling Iska ang mga kurtina at mga damit na ilang taon nang nakatabi. Pinakumpuni kay Tata Rol ang electrical wiring sa bahay nila Kapitan. Nagsimula ng alas-8 ng umaga natapos sila ng alas-6 ng gabi. Ang sabi ni kapitan ay simula pa lamang daw ng mga gawain. Madami pa ang kailangang matapos sa mga susunod na mga araw.

Gustuhin mang tumulong ng mga batang sina Kuykoy sa kanilang mga magulang, hindi din nila kakayaning gumampan ng mabigat na gawain ngayong araw matapos ang matinding digmaang sinuong nila nung nagdaang gabi.  Nang umagang yun ay isa-isa silang pinuntahan ni Sam. Ang sabi nito ay pinagalitan at sinaktan daw siya ni Kapitan. Sina Jetli daw ay hindi man lang pinagalitan o pinarusahan. Tinuro daw ng mga ito ang limang taga-Maligaya bilang mga pasimuno sa pagpasok sa bakuran ni kapitan kaya sila lang ang pinuntirya ng husto.

Bandang alas-5 ng hapon nang lumabas si Kuykoy ng bahay. Dumungaw muna sya mula sa pintuan kung madami ang tao sa labas. Naging usap-usapan kasi sa buong komunidad ang pagpasok nila sa bahay ni kapitan at ang matinding galit na pinakita nito kahapon. May mga nagsabi na mabuti na lamang daw at hindi nila anak ang isa sa limang bata na sangkot kung hindi gulpi de peligro ang aabutin ng mga ito sa kanila.

Tinanaw ni Kuykoy ang bukid na nasa gawing harapan ng kanilang bahay. Wala pa rin ang kanyang ina. Dito din kasi dadaan ang limang magulang pabalik ng Maligaya mula sa bahay ni kapitan. Naglipana ang mga nagliliparang tutubing kalabaw sa bukid. Tamang-tama sana para manghuli. Gamit ang pinutol na sanga ng bayabas, iwawasiwasiwas nila ito sa ere para matamaan at mahuli ang mga tutubi. Ilalagay nila sa garapon ang mga nahuli at tatalian ng sinulid ang buntot saka papaliparin na hawak-hawak nila ang dulo ng sinulid. Para din silang nagpapalipad ng saranggola yun nga lang hindi na kailangan ng hangin para lumutang ng tutubi.

Naroon na nga sa bukid at nagkakasayahan ang mga kalaro nilang sina Balong, Buchokoy, Apong, Harlo at Efren. Wala nga lang sina J.b, Onel, Rr at Onse. Naroon din ang mga kababata nilang babae na nanghuhuli din ng tutubi na sina Tanya, Marilou, Kaykay at Gelay. Tatakbo-takbo ang mga ito na pamaya-maya ay mapapatid dahil sa mga patibong na ginawa nila Kuykoy na ang pasimuno ay si Onse. Marami kasi sa mga parte ng bukid ay may mga hukay na tinakpan ng tela at pinatungan ng manipis na lupa. Madami din ang mga pinagbuhol na mga damo na nakakapatid sa mga nagtatakbuhang mga bata.

Sa may gawing tangke, may mga pamilyar na mga kabataan na nakita si Kuykoy. Umakyat ang dugo nito sa kanyang ulo. Nandilim ang kanyang paningin. Kumuha ito ng pitong solid na bato sa tabing kanal sa harap ng kanilang bahay. Isinilid nya ang tig-dalawang bato sa dalawang bulsa ng kanyang short. Sabay tumalon patawid ng kanal at tumakbo ng mabilis papuntang bukid. Hindi na nya pinansin ang noo’y nanghuhuli ng mga tutubi na mga kalaro. Mabilis ang kanyang takbo pero hindi sya napapatid ng mga patibong. Kabisadong kabisado nya ang lokasyon ng mga ito.

“Putang-ina nyo mga supot! Umalis kayo sa teritoryo namin! Base namin yan. Mga traydor!”, sigaw ni Kuykoy na biglang inihagis ng malakas ang hawak na solid na bato na agad sinundan ng pagbato ng isa pa nyang hawak.

“BLANGG!” Kalampag ng bakal na tangke nang tamaan ng solid na bato na inihagis ni Kuykoy.

Nagulat ang muntik nang tamaan na si Jetli na nakasampa sa winelding na bakal na nagsisilbing hagdan paakyat ng tangke. Noo’y magpapalipad palang ng saranggola ang grupo nila Jetli. Hawak ni Teng ang saranggola para iarya sa di kalayuan sa harapan ni Jetli na hawak naman ang lata na iniikiran ng de-bubog na sinulid.

“Ssssi Kuy-koyyyy! Bbbaaakkkit?” Mabilis na tumakbo palayo sa direksyon pabalik ng 99 sina Teng at Lee. Mula sa taas na 2 metro ay tumalon naman mula sa tangke si Jetli na mabilis ding nakatakbo para maiwasang tamaan ng nagliliparang bato.

Hinabol pa rin ni Kuykoy ang tatlo. Nagliliparan sa himpapawid ang mga batong inihagis ni Kuykoy sa direksyon ng nagtatakbuhang sina Jetli. “Huwag na huwag ko kayong makikita dito sa teritoryo namin mga supot! Kung hindi makikita nyo”, sabay senyas ng pagtaas ng kamao ni Kuykoy. Nanggigil na kinagat nya ang kanyang labi sa galit.

VII

Nang sumunod na araw ay tumulong na rin sa pagtatrabaho kay kapitan ang limang magkakaibigan. Nagkatotoo nga ang sinabi ni kapitan na madami pang gawain ang tatapusin ng mga magkakapitbahay para sa kanya dahil hindi lang pala ang bahay nito ang dapat nilang kumpunihin at serbisyuhan.

Kinumpuni nila Mang Karotek at Mang Balat kasama sina Rr at Onel ang Multi-purpose Hall ng Bernarty Subdivision kung saan kabilang ang bahay ni kapitan. Iniayos naman ni Tata Rol katuwang sina Kuykoy at J.b  ang mga lightpost sa subdivision. Nilabhan naman nila Aling Iska, Aling Pasing at Onse ang mga bedsheet, carpet at mga damit ng pamilya ni kapitan. Pinalinis din sa kanila ang babuyan at ang banyo nito.  Maraming pinaggawa si kapitan para sa ikagaganda ng subdivision. May balak pala itong tumakbo bilang Pangulo ng Homeowners’ Association sa Subdivision sa susunod na eleksyon.

“Nakita mo ba sina Kuykoy?”, tanong ni Maymay kay Sammy. Kakatapos lamang maglaro sa computer sa bahay ni Ma’am Christy si Maymay kaya gusto nya munang maglibang sa pakikipagkuwentuhan sa grupo nila Kuykoy.

“Oo. Naroon sila sa bukid sa may tangke”, sagot na nakangiti ni Sammy na nakatingin kay Maymay. “Halika puntahan natin.” Hinahawakan ni Sammy ang kamay ni Maymay para igiya sa daan na agad tinabig ni Maymay. Hindi maipaliwanag ni Maymay pero simula nang matuto syang maglaro ng computer ay nagkaroon na sya ng konsepto ng malisya sa mga nakakasalamuha nyang lalake tulad ni Sammy. Subalit hindi nya ito nararamdaman kapag kasama ang mga kababatang sila Kuykoy.

“Bakit wala naman dito sina Kuykoy? Sabi mo andito lang?”, usisa ni Maymay kay Sammy na napakamot pa sa ulo habang nagsasalita.

“E baka umalis lang sandali. Let’s just wait for them here”, sagot ni Sammy. Lumalakas ang hangin noon sa bukid. Alas-4 palang ng hapon. Hindi naman mainit pero wala pang naglalarong mga kababata nila. Wala pa din ang mga nagliliparang mga tutubi. Ang naroon ay ang mga malilikot at nagliliparang mga ibong tagak sa himpapawid. Nagtatayuan ang blonde na buhok ni Sammy sa tuwing umiihip ang hangin. Nakaupo sila ni Maymay sa likod ng tangke. Sa harapan nila ang sagingan na tanim ni Mang Lundag. Nakaupo sila sa nakalatag na sapin na pinagtagpi-tagping katsa na tela at sako na pinagtulungang ilatag nina Onel at Rr nung isang linggo.

“Maymay alam mo ba what happened to Kuykoy and his group two days ago?”, tanong ni Sam.

“Oo nabalitaan ko nalang pag-uwi ng bahay pagkagaling ko sa inyo. Loko talaga yun sila Kuykoy!”, sagot ni Maymay. Kumikislap ang mata ni Maymay. Nakatuwid ang kanyang mga paa na nakapahinga sa nilatag na sapin. Nakasandal syang payapa sa bakal na tangke. Iniihip ng hangin ang kanyang buhok.

“Ah so you know also kapitan?”, tanong muli ni Sam.

Napalingon si Maymay kay Sam at kumunot ang noo. “Oo naman. Kinatatakutan yun dito dahil mayaman at masungit. Suplado!”

“You know, kasama ako nila Kuykoy nang pumasok sa place ni kapitan. Ako nga ang nahuli e. Kapitan pointed his gun to my head. Sabi nya ‘ano ang ginagawa ng isang batang kano dito?’ and I said hindi mo pwede gawin sakin ito. Sundalo ang tatay ko. He’s a colonel in U.S Navy –  Col. Leonard Smith in Subic, Zambales”, pagtatapat ni Sam, “sabi ni kapitan, ‘sinong niloko mo e wala na ang base. Wala na ang mga sundalong Amerkano sa Pilipinas.’ I said, Hindi they are still in Subic. They are every where.”

Umatras ang ulo ni Maymay. Nawirduhan sa pinagsasabi ni Sam.

“Kung may problema ka sir I can ask my dad to help you. Pwede kita ipakilala sa nanay ko. She’s a businesswoman dyan sa Maligaya.Pakawalan mo lang ako.”

Nanlake at kumislap ang mata ni kapitan. Maaaring my impluwensya ang ama ng batang si Sam at may pera namang pampadulas ang ina nya. Maaari nya itong magamit para makuha na rin sa wakas matapos ang dalawang taon ng pagretiro ang kanyang retirement fee at pension sa serbisyo.

“Magkakampi na si kapitan and my Mom alam mo ba? Iisa na sila ngayon. Hospitable nga my Mom with him when he visited our house last night. Alam mo ba?”, natatawa si Sam na nagkukwento. Naghihilahan ang malagkit nyang laway na nakasabit sa ilalim at ibabaw nyang ngipin.

“And I saw them last night after we ate. Kapitan went to my Mom’s room. Alam mo ginawa nila?”, tanong ni Sam kay Maymay. Namimilog at kumikislap ang mga mata ni Sam.

“Ano?’’ Nanginginig ang boses ni Maymay. Malamig na ang ihip ng hangin na bumabangga sa kanya.

“Ganito! Ahhhahahahahaha.” Naglumikot ang kamay ni Sam. Inihiga nya si Maymay sa nakalatag na sapin. Hindi makagalaw si Maymay sa pagkabigla. Hinalikan ni Sam ang bibig ni Maymay. Dinuraan nya ang nakangangang bibig ng batang babae habang pinipisil ng mahigpit ang magkabilang pisngi. Parang hindi na bata si Sam sa kanyang ikinikilos. Gumala-gala ang kamay ni Sam pababa sa leeg, sa patag at murang dibdib ni Maymay pababa sa kanyang pepe. Hinubad ni Sam ang pang-ibaba ni Maymay. Ipinasok ni Sam ang kanyang daliri sa pepe ng batang babae. Nagdudugo na ang ari ni Maymay pero hindi ito pansin ni Sam. Hindi ito nakikita ni Sam na noo’y nakatingin lamang sa nagluluhang mga mata ng batang si Maymay.

Hinubad ni Sam ang kanyang pang-ibaba. Hindi nya hinubad ang kanyang damit. Ayaw nyang makita ni Maymay ang kanyang malaking tiyan at mga bilbil. Inilabas ni Sam ang kanyang gasiling laki na ari. Nagpumiglas ang batang babae na sa wakas ay natauhan sa mga nangyayari. Subalit hinawakan ni Sam ang kanyang dalawang braso sa itaas ng kanyang ulo. Hindi rin naman niya maigalaw ang kanyang katawan na noo’y pinatungan ng halos isang sakong bigat ng katawan ni Sam. Walang libog syang nararamdaman basta’t inuulit lang nya ang nakita nyang ginawa ni kapitan sa kanyang ina kagabi. Pinasok ni Sam ang kanyang ga-siling titi sa batang pepe ni Maymay. Patuloy ang pagdudugo ng pepe ng batang si Maymay. Ilang ulit na umakyat-baba ang katawan ni Sam habang nakapatong kay Maymay. Nakatingin lamang si Sam sa nagluluha nang mga mata ni Maymay.

Maya-maya pa ay natapos na si Sam. Walang anumang likido ang lumabas sa kanyang katawan habang patuloy pa rin ang pagtulo ng dugo sa pepe ni Maymay. Patuloy din ang pagdaloy ng luha sa mga mata ng batang si Maymay.

Tumayo si Sam at isinuot ang kanyang short. Pinagmasdan lang ni Maymay ang gasili na titi ni Sam at ang malaking tiyan nito. Walang boses na maibulalas si Maymay, ni hikbi para sumabay sa tuluy-tuloy na daloy ng luha.

Tumakbo ng mabilis si Sam. Mabilis na mabilis kumpara sa normal nyang takbo. Nagtatalbugan ang mga bilbil sa kanyang tagiliran. Nagtatalbugan maging ang mga bilbil sa kanyang batok at pisngi. Mabilis na tumatakbo si Sam papunta sa direksyon ng komunidad sa 99.

VIII

“Aling Susan nakita mo ba si Maymay ko?”, tanong ni Mang Val. Alas-5 na ay hindi pa rin umuuwi ang bunso nito. Kanina pang alas-10 ng umaga itong nagpaalam ang sabi’y magku-computer lang pero hanggang ngayon ay hindi pa rin umuuwi.

“Baka nandyan sa bahay nila Christy yung bagong lipat nating kapitbahay. Madalas kasing pumupunta dun si Maymay mo”, sagot ni Aling Susan sa tanong ni Mang Val.

“Nasaan na ba ang batang yun? Tsk! Tsk!”, pabulong ni Mang Val. Pawisan na ang kanyang noo at bigote sa pagkabalisa.

Nang pumaling ang kanyang direksyon sa court, nakita nya ang anak na hinay-hinay sa paglalakad papalapit kay Mang Val. Ipit-ipit ng kanyang kamay ang kanyang puson. Gulu-gulo ang buhok at may mga nakasabit pang mga tuyong damo at maliliit na tangkay. Laylay ang damit nito sa kaliwang balikat.

“Diyos ko! Anong nangyari sayo anak? Saan ka galing?”, mabilis na nasambit ni Mang Val na kaagad na sinalubong ang anak at niyakap. Nanginginig ang boses ni Mang Val. Malamig ang mga butil ng pawis sa kanyang katawan.

“Wala itay. Uwi na tayo”, nanghihina na halos walang lakas na tugon ni Maymay.

“Saan ka galing at anong nangyari sayo sabi?”, pasigaw at galit na tanong ni Mang Val. Tumatalsik ang kanyang laway sa kanyang pagsasalita. Tumatalsik maging ang mga pawis sa kanyang mga katawan.

Nagkukumpulan ang mga tsismosa nilang mga kapitbahay. Biglang dumami ang mga kunwang bumibili ngunit sa totoo’y nanguusyosong mga lalake sa tapat ng tindahan ng inihaw na leeg at ulo ng manok ni Mang Nardo.

“Sa bukid itay. Kalaro ko si Sam. Ni-la-ro a-ko ni Sam! Pi-nag-la-ru-an ang ka-ta-wan ko ni Sam!”, pabulong na pagtatapat ni Maymay sa kanyang ama. Nangangatal ang boses ng bata. Naghahalo ang takot at galit sa kanyang boses. Tuluyan na ngang bumagsak muli ang kanyang mga luha.

Bakit madalas kang pumupunta dyan sa bagong gawang bahay?

“U-wi na ta-yo I-tay!”, pakiusap ni Maymay sa ama habang humihikbi.

Iniuwing buhat-buhat ni Mang Val sa kanyang bisig si Maymay. Tulad noong sanggol pa ang kanyang Maymay matapos paarawan sa umaga sa court  habang minamasahe ang kanyang mga hita para maging matibay at mabilis matutong maglakad. Parang kailan lang buhat nang huli nyang gawin iyon. Sanggol palang noon ang kanyang bunso.

Isa ang bahay ng pamilya ni Mang Val sa mga walang kuryente sa Maligaya. Wala pa kasing trabaho si Mang Val nang payagan ng Meralco na magkabit ng kuryente sa mga residente ng komunidad nila. Tanging ang gasera ang nagbibigay ng liwanag sa madilim nilang gabi habang ang debateryang radyo naman ang umaagaw sa katahimikan ng dilim.

Sa balita sa radyo: “Isang cybersex den ang ni-raid ng mga kinauukulan sa syudad ng Caloocan pasadong alas-10 kanina ng umaga. Nasagip sa loob ng isang bahay ang mga dalaga at ilang mga batang babae habang nakahubut-hubad na nakaharap sa mga computer…”

Biglang napasuntok sa pader si Mang Val. “Putang ina!” Nanginginig sa galit ang boses nito. Umagos ang dugo sa kanyang kanang kamao. Nagitla sila Moises at Al, ang mga nakatatandang kapatid ni Maymay.

Nakaupo malapit sa pintuan si Maymay. Nakasampay ang kanyang braso sa hanggang tuhod na harang sa pinto. Naaaninag sa kanyang mga mata ang alab ng apoy ng gasera habang nakatingin sa mga kaganapan sa labas.

Mabilis namang nagbaga ang mga uling sa kalan ng may-bahay ni Mang Val na si Aling Rosing na nag-iihaw ng talong na kanilang ulam sa gabing iyon, sa labas ng kanilang bahay.

IX

“Hoy Jetli, Teng! Ako ito si Sam.” Sigaw ni Sam nang makarating sa 99. Ngayon lang sya nakarating sa lugar na ito pero madali din lang nya nahanap ang mga sadya na noo’y nasa ibabaw ng bubong para magpalipad na kalapati.

“Uy Sam bawal ka dito. Gusto mo gulpihin ka namin?” sigaw ni Teng. “Alam mo ba kung ano ang ginawa sa amin ni Kuykoy kahapon?” tanong ni Jetli.

“Teka what happened? I don’t know anything!”sagot ni Sam. Dumungaw sa bintana si Aling Liling na kapitbahay nila Jetli para hanapin kung sino ang nagsalita ng Ingles.

“Binanatan kame ni Kuykoy kahapon. Pinagbabato nya kame habang nagpapalipad ng saranggola dun sa tangke. Taga-Maligaya ka umalis ka na dito bago ka namin gulpihin.” Bulalas ni Jetli. Padabog na ipinadyak  nito ang kaliwang paa habang nakatayo sa bubong.

“Teka let’s talk. Hindi nila ako kakampi. Kampi ako sa inyo. ‘Lika meryenda tayo may pera ako dito.” Sabay labas ng P50 perang papel mula sa kanyang bulsa. Mabilis namang pumanaog sina Jetli at Teng at nilapitan si Sam. Sinundo pa ng mga ito si Lee at pagkatapos ay bumili ng apat na bananacue na tiglimang piso tapos saging con hielo na tig-limang piso din sa tindahan ni Aling Nora. Binigay pa ni Sam ang sampung piso kay Jetli. Bahala na raw sila kung paano ito gagastusin.

“Kakampi nyo ako Jetli. Sila Kuykoy talaga mga traydor e. Sila ang nagturo kay kapitan na taga-99 kayo. Kaya ‘di ba pumunta dito si Kapitan?” pasimula si Sam.

“Oo pumunta nga dito yung demonyong kapitan na yun. Pinagalitan ang mga magulang namin. Ang sabi ay nagnakaw daw kame sa bahay nung gagong kapitan na yun. Pinagbabayad nya ang mga tatay namin ng kinse mil.” Pagsusumbong ni Lee na tumatangos pa ang nguso habang nagkukwento. “e walang pera ang mga erpats namin kaya sabi nya magtrabaho nalang daw sila ng libre sa loob ng tatlong linggo sa pinapatayo nyang bahay para sa anak nya dyan sa DRJ sa Sauyo malapit sa Kambingan ni Tsong.”

“Oo tindi nga e. Napupurga na nga kame sa  kakakain ng kamoteng kahoy at talbos ng kamoteng baging sa agahan, tanghalian at hapunan dahil walang mauwing pera sila tatay.” Dagdag naman ni Teng.

“At lahat yan ay dahil sa katrayduran nila Kuykoy at iba pa!” sulsol ni Sam.

Nagkuyom ng kamao si Jetli. Napahagis naman ng bato si Lee sa bukid. Napatadyak naman sa lupa si Teng.

X

Sa sumunod na sabado hindi na dumayo pa sa Maligaya sina Jetli para makipaglaro ng basketball kela Kuykoy. Nawalan nalang din sila ng gana maglaro kahit pa libreng-libre sila sa court dahil dumayo ng basketball ang mga S1 sa Richville. Napansin nilang wala na rin ang mga kapitbahay nilang pumupunta sa bahay nila Aling Christy na ina ni Sam. Pero mas dumami ang mga dalagang nagpupunta doon galing ng 99.

Madalas na nga ding nakikita si Aling Christy sa 99. Sinasamahan nya doon si Sam na nakikipaglaro sa mga kaibigan ni Jetli. Mas nasiyahan sila Aling Christy sa katangian ng 99 dahil ‘di hamak na mas madami palang nakatira dito kumpara sa Maligaya. Mas marami din ang mga babae at dalaga. Lalo na, kilala din pala dito at kinakatakutan si kapitan. Kaya nang malaman ng mga residente na malapit si Aling Christy kay kapitan ay malaki ang respeto at pag-asikaso nila dito sa takot na isumbong sila kay kapitan.

“Tumambay nalang tayo sa tangke at maglaban ng gagamba!” anyaya ni Onse.

Mabilis namang sumang-ayon ang grupo sa mungkahi ni Onse. Isa-isa silang naglabasan ng kaha ng posporo na bahay ng gagamba mula sa kanilang mga bulsa. Pumutol naman ng maliit na tuwid na tangkay ng alateris si Onel.

Unang naglaban ng gagamba sina Rr at J.b. Gagambang bahay ang kay J.b, nakuha naman sa punong bayabas ang kay Rr. Tulad ni J.b, mataba din ang gagambang bahay na kanyang alaga. Isa-isang binitiwan nina J.b at Rr ang kanilang mga alaga sa tangkay. Agad na nilapitan ng alaga ni Rr ang noo’y nag-aabang na alaga ni J.b. “Katis!” sigaw ni Rr. “Ahahahaha talo ka agad boy!” Umiindak-indak na reaksyon ni Rr nang makatisan ng gagamba ni Rr ang kay J.b. Hindi na gumagalaw ang alaga ni J.b na noo’y nalaglag na sa kapirasong tangkay. Ipinasok ito ni Rr sa kaha ng kanyang posporo upang maging ganap na pagkain ng kanyang matagumpay na alaga. Isang masarap na premyo sa isang matamis na pagwawagi sa dwelo.

“Blaaaaannggg!” Umuugong pa ang higanteng tangke sa pagkatama dito ng isang matigas na bagay. Tumalbog ang solid na bato nang bumagsak sa lupa. Mabuti at walang tinamaan kela Kuykoy.

“Sila Jetli! Binato tayo nila Jetli!” sigaw ni Onse sabay higop sa kanyang sipon upang pumaitaas muli pabalik sa kanyang ilong. Tinangka naman itong habulin ng kanyang dila kaya may kaunti paring nalasahan.

“Resbak ito mga supot! Magtago na kayo sa saya ng nanay nyo!” Sigaw ni Jetli. Nagliparan ang mga bato sa himpapawid mula sa grupo nila Jetli. Mabilis namang nagpulasan sila Kuykoy. Kung saan-saang direksyon ang mga ito nagsitakbo. Sina J.b, at Kuykoy ay naghanap ng bato. Sila Rr at Onel ay gayundin. Si Onse ay kumaripas ng takbo derecho pauwi ng bahay.

“Umalis kayo dyan mga supot. Teritoryo namin yan!” sigaw ni Jetli kela Kuykoy.

“Amin itong base. Parte ito ng Maligaya. Mas supot ka!” Nagtago ang apat sa likod ng higanteng tangke. Kalampagan at umuugong ito sa tuwing natatamaan ng bato. Hindi nga tinamaan ng bato pero masakit ang tainga nila Kuykoy. Nang maubusan ng bato sila Jetli ay pagkakataon naman para gumanti nila Kuykoy. Unang tumakbo Si J.b, sinundan ni Kuykoy. Naiwan sina Rr at Onel na magtutuloy sa pagbato kung maubusan na ng panghagis sina Kuykoy at J.b.

“Bakit nyo kame tinraydor ha?”sigaw ni J.b kela Jetli habang namamato. Muntik na nyang tamaan sa ulo si Teng.

“Hindi kame ang nagsumbong. Kayo! Mga duwag!” Sagot ni Lee.

“Hindi kame. Kayo mga ulupong!” tutol ni Kuykoy na ngayon ay naungusan na si J.b.

“Sabi ni Sam kayo daw ang nagsumbong. Engot!” saad ni Jetli na ngayon ay walang takot na nakaharap at hinihintay ang pagbato ng harapan sa kanya ni Kuykoy.

“Si Sam din ang nagsabing kayo ang nagsumbong. Mga Salot!” pagtutol naman ni Kuykoy sabay bato. Sa tira na yun, napansin ni Jetli at ni Kuykoy na walang lakas ang kanyang bato.

“Supot!” sigaw ni Lee.

Napatigil ang batuhan. Natigil ang digmaan. Ceasefire ang komand sa magkabilang pwersang sandatahan.

Nagkalinaw ang usapan nang magpasya silang ugatin ang simula ng awayan sa mismong lugar na kanilang pinag-aawayan. Ang base kung saan naroon ang higanteng tangke sa gitna ng malawak na bukid sa pagitan ng Maligaya at 99.

Natunton ang pinanggalingan ng awayan. Nabuo ang plano ng magiging resbak sa may kasalanan, sa  mismong lugar na pinag-aagawan ng dalawang grupo.

XI

Lumipas ang pasko at ngayong araw ang salubong ng pagpasok ng bagong taon. Alas-5 palang ng hapon pero madilim na at malamig na ang hangin. Parang nagsi-synchronized dancing ang mga damuhan sa bukid. Wala noon sa Maligaya ang mga S1. Naroon sila sa 99 para makipag-inuman sa mga X-Men. Ang mga tatay naman ay lasing na lasing na mula sa buong araw na pakikipag-inuman. Walang pasada si Mang Karding ng tricycle. Ang sabi ay masama daw ang pumasada kapag bisperas ng bagong taon. Dahilan nya lang ito sa misis nya para makapag-inom ng alak kasama sila Mang Val, Mang Karotek, Mang Balat at Tata Rol.

Alas-5 palang ng hapon pero walang tao sa kalsada ng Maligaya. Mamayang mga alas-10 ng gabi ay isa-isa nang lalabas ang mga ito para magpaingay ng mga paputok. Pangpaalis daw ng mga malas at masasamang espiritu ang ganitong salubong sabi ni Aling Pasing.

Samantala, ang mga kabahayan sa Maligaya ay napapalamutian ng mga pampailaw at mga parol. Kahit ang mga bahay na walang kuryente tulad ng kela Maymay ay nagawan paring patingkarin ni Mang Val para maramdaman ang diwa ng masayang pagsalubong sa bagong taon.

Subalit naiiba ang bahay nila Sam. Ang sabi ay pinapunta daw ito ng amang sundalo ng U.S navy sa U.S kasama ang ina. Walang tao ngayon sa bahay nila Sam. Tanging ang bahay lang nila Sam ang walang pailaw at mga palamuti.

Sa gitna ng kadiliman sa bukid ay biglang may nagsitayuang mga imahe. Parang anino ng walong tao ang lumitaw na imahe sa bukid. Walang makilala sa kanila dahil natatakpan ng damit ang kanilang mukha na parang ninja. May hawak silang malalaki at solid na mga bato. Sa bilang na tatlo ay sabay-sabay silang nagsihagis na ang target ay ang bahay nila Sam.

Kalampagan ang mga yero, basag ang salaming mga bintana at mga paso ng halaman, pumasok ang mga bato sa loob ng kwarto ni Aling Christy. Tiyak na madami pa ang nasirang gamit sa loob.

Sabay-sabay na umupo ang mga imahe. Natakpan ang kanilang mga imahe ng mga damo. Nakiramdam lang muna sila sa paligid para paghandaan ang isa pang bugso ng pamamato.

Walang nagsilabasan sa mga bahay. Walang nag-usisa kung ano ang mga nagkalampagan. Inakala ng mga nanay na may nagpapaputok lang ng kwitis sa labas. Kailangang maluto ang mga handa bago maghating gabi para sa mega noche.

Nakahanda na muli ang mga ninja na tumayo. Mahigpit ang kanilang pagkuyom sa mga hawak na mga bato. Nagulat nalang sila nang may lalakeng papalapit sa bahay nila Sam.

“May lalakeng papalapit sa bahay nila Sam! Batchi na tayo Koy!” mungkahi ni Jetli kay Kuykoy.

“Teka tol. Teka… teka…! Pssst!” sagot ni Kuykoy sa kaibigan sabay lapit ng nakatayong hintuturo sa kanyang bibig.

May buhat na galon ang lalake. Nagulat ito sa dami ng mga bato sa palibot ng bahay. Mas lalo syang nagtaka nang makitang sira-sira ang mga paso, bintana, pintuan at madami pa sa bahay na iyon. Lumingon-lingon sya sa paligid kung may tao. Imbes na matakot ay mas lumakas pa ang loob nito nang makita ang mga nagkalat na bato. Hindi lang pala siya ang may galit sa pamilyang ito.

Binuhus niya ng basang bagay mula sa galon ang palibot ng bahay. Saka ito bumunot ng lighter sa kanyang bulsa. Sa pagsindi nito sa lighter, nakilala ng mga imahe sa bukid kung sino ang lalake. “Si Mang Val! Sisindihan ni Mang Val ang bahay nila Sam!” gulat na pabulong ni Onse sabay higop sa kanyang sipon. Sa lahat ng ninja na naroon, sya lamang ang may basang takip sa mukha sa bandang bibig at ilong.

Sinilaban na nga ni Mang Val ang bahay nila Sam. Mabilis itong nagningas papasok ng loob ng bahay paakyat ng ikalawang palapag. Mabilis din namang tumalilis si Mang Val. Nanuod lamang ang mga imahe habang nakatago sa damuhan. Nakakalikha ng anino ang lumalamong apoy sa kabahayan nila Sam sa lugar ng mga ninja sa damuhan. Pero hindi sila natatakot sa anino nitong hatid. May kakaibang kabog ang kanilang mga dibdib pero hindi kabog ng takot, kabog na hindi nila maipaliwanag.

Sa terrace ng bahay, pinagmasdan ng mga imahe ang unti-unting pagkasunog ng malaking bandera ng agila na may background ng pulang linya at mga bituin, na nasa likuran ni Sam isang umagang naglalaro sila ng basketball at kinakantyawan sila nito.

Sandali pa ay tuluyan nang natupok sa apoy ang kabuuan ng bahay. Nagputukan ang mga appliances sa loob ni Aling Christy, ang mga t.v, refrigerator at mga computer. Putok na tulad ng mga pampailaw na kwitis para salubungin ang bagong taon at maghudyat ng suwerte sa buong Maligaya. Saka nalang nagsilabasan ang mga tao sa mga bahay nang may sumigaw na ng sunog at agad ding tumawag ng bumbero.

Dumating ang mga bumbero sampung minuto matapos itong tawagan. Nilapitan ng lider nila si aling Pasing na noo’y nasa labas din at pinagmamasdan ang pagkasunog ng bahay.

“Nay ano pong nangyari dito?” tanong ng lider na bumbero.

“Nagkabatuhan po kanina ang mga X-Men. Tinamaan ho ang bahay na yan nila Christy. Wala po sila dito e.” sagot ni Aling Pasing na naglilibag ng kamay sa nerbyos. Sumanib na sa nagkumpulang mga tao ang mga ninja na galling sa bukid. Hindi na sila napansing paparating mula sa bukid ng mga tao.

XII

Kinabukasan, maagang nagising sina Kuykoy. May tupada sa bukid. Una nang pinuntahan ng grupo ang bahay nila Sam. Wala na ang rangya at ganda nito. Pero buo pa ang pundasyon at dingding ng bahay. Hindi nila alam kung babalik pa sa Maligaya ang mag-ina.

Agad din silang nag-unahang tumakbo papuntang bukid. May tupada noon at interesado si Kuykoy na makapanuod. “Mahuli supot! Mahuli may gusto kay Shiela!” sigaw ni Onel. Si Shiela ang kuba nilang kapitbahay na nagbabahay-bahay tuwing umaga para manghingi ng bulaklak. Karipas naman ang lahat para hindi lang mahuli at nang hindi matuksong may gusto kay Shiela.

Magsisimula palang ang tupada nang dumating ang grupo. Maraming mga kalalakihan ang naroon. Ang iba ay galing Pascual, may mga taga-Sampaloc, Manggahan, Cleofas, Bernarty at taga-Maligaya. Tumabi ang grupo kay Tata Rol na naroon din hindi para pumusta pero para lang makiusyoso.

Dalawang talisayin ang magkalabang manok. Pula ang isa, dilaw naman ang kalaban. Pareho lang ang laki pareho lang din daw ng edad. Patas ang laban. Hindi alam kung sino ang mananalo. May taong nasa gitna ng dalawang lalakeng nagbubuhat ng dalawang manok panabong. Pinatuka ang dilawang talisayin sa leeg ng pulang manok panabong pagkatapos ay pinatuka rin ang pula sa kalaban.

“Tata Rol, sino yung tao sa gitna? Bakit nya pinatuka ang mga manok sa isa’t isa?” usisa ni Kuykoy. Nakakukot pa ang noo nito sa pag-iisip.

“Yan ang Sultador iho. Kailangang patukain sa isa’t isa para magsabong ang dalawang manok!” sabay tawa na sagot ni Tata Rol.

Nag-isip muli si Kuykoy. Naalala nya si Sam. Naalala nya rin sina Jetli. Lumingon sya sa direksyon ng 99. Nakita nya sina Jetli sa ibabaw ng bubong na nagpapalipad ng kalapati.

“Tara may pupuntahan tayo! Basketball sa wholecourt ng 99, limahan!” sigaw ni Kuykoy

“Yehey!” sigaw nila Onse at J.b.

Naghubad ng damit ang limang magkakaibigan. Inilagay sa likod at saka itinali ang manggas sa leeg. Para silang si Captain Barbell na biglang nagkaroon ng kappa at biglang naging superhero. “Takbo!”sigaw ni Rr.

Nagkaripas ng takbo ang magkakaibigan papunta sa 99 sa lugar nila Jetli. Pinaikut-ikot ang kanilang mga braso para mas mapabilis ang pagtakbo na parang mga elisi.

Naiwan nila sa likuran ang nagsimula nang tupada ng dalawang manok-panabong.###

Maikling Kwento

ni Elmer Arisgado